Hayallerinizdeki Üniversite: Tsinghua Üniversitesi

Tsinghua Üniversitesi, Çin’in ve Asya’nın en iyi üniversitesi olarak kabul edilmektedir. Times Higher Education listesine göre[1]; eğitim kalitesi, araştırma ortamı, bilimsel üretim, sanayi iş birlikleri ve uluslararası perspektif gibi kriterler açısından değerlendirildiğinde, Tsinghua Üniversitesi dünyanın en iyi üniversiteleri arasında 12. sırada yer almaktadır.

Pekin, Şanghay ve Tianjin gibi şehirlerde yaşayan öğrenciler için, Çin’in en seçkin iki üniversitesinden birinde (Pekin Üniversitesi ve Tsinghua Üniversitesi) eğitim hakkı kazanmak, diğer şehir veya eyaletlerdeki öğrencilere kıyasla daha ulaşılabilir durumdadır. Örneğin; Henan Eyaleti’nde Gaokao’ya (üniversiteye giriş sınavı) giren bir öğrenci, 1 milyondan fazla kişiyle yarışmak zorundayken, Pekin’de bu sayı yaklaşık 60.000’dir. Bu nedenle Henan gibi kalabalık eyaletlerde yaşayan öğrenciler arasında, “Tsinghua Üniversitesi’ni kazanmak göğe tırmanmaktan daha zordur (比登天还难)” sözü yaygındır[2]. Öyle ki, aileler çocuklarının bu üniversitelerden birini kazanması için büyük bir baskı uygular. Bu baskıyı en iyi anlatan Çin filmi ise Zuavava’dır. Çin’deki eğitim sistemine eleştiri getiren bu filmi herkesin izlemesini öneririm.

Üniversiteye ilk adım attığımda yüksek sesle şöyle söyledim:
“Eğer bir ülkenin Tsinghua Üniversitesi varsa, o ülke bir daha Afyon Savaşları yaşamaz. Eğer bir ülkenin Tsinghua Üniversitesi varsa, sekiz ulusun işgaline bir daha uğramaz. Ama eğer bir ülkenin Tsinghua Üniversitesi yoksa, o ülkenin yarınları yalnızca loş bir karanlıktır…”

Üniversitenin Tarihi ve Yerleşke Yaşamı

1909 yılında Qing hükümeti, Çinli öğrencileri Amerika’ya göndermek için Amerika Eğitim İşleri Ofisi (游美学务处) kurdu ve bu ofise bağlı eğitim veren bir okul (游美肄业馆) açtı. 1911 yılının Nisan ayında bu okulun adı Tsinghua Okulu (清华学堂) olarak değiştirildi. 1911 yılı 29 Nisan’da ise Tsinghua Bahçesi’nde (清华园) ilk eğitime başladı^[3].1912 yılında ise üniversitenin adı, bugünkü adını alacak şekilde Tsinghua Üniversitesi olarak değişti.

1906 yılında ABD’nin Illinois Üniversitesi Başkanı James, dönemin ABD Başkanı’na yazdığı bir mektubunda şu ifadeleri kullanıyor: “Şu anda Çin’in gelişimini en eksiksiz ve ustaca şekilde kontrol edebileceğimizden emin olabiliriz, yani Çin’in liderlerini zihinsel ve entelektüel açıdan etki altına alma yoluyla. Ticaretin, askeri işgalin ardından gelmesindense, zihinsel bir hâkimiyeti takip etmesi daha güvenilirdir”. Versay Anlaşması’nın imzalanmasından sonra, 1919 yılının 9 Mayıs tarihinde, Tsinghua Üniversitesi’nde spor salonunda “Ulusal Utanç Anma Toplantısı” düzenlendi. Toplantıda, Paris Barış Konferansı’na telgraf çekilmesine ve konferansa katılan Çinli temsilcilerin anlaşmaya imza atmayı reddetmelerinin talep edilmesine karar verildi.

Tsinghua Üniversitesi 1926 yılında 17 akademik bölüme ayrıldı. 1935 yılında, Eğitim Bakanlığı ülke genelindeki üniversitelerde 27 araştırma enstitüsünün kurulmasına onay vermiş, bunlardan 10’u Tsinghua Üniversitesi’ne ait olmuştur. Bugün Tsinghua Üniversitesi’ni ziyaret etme fırsatı bulursanız, tarihi iliklerinizde hissedeceksiniz. Örneğin Tsinghua Üniversitesi içerisinde yer alan Kuzey Kütüphanesi’nin 3. Katında Çin’in Afyon Savaşı dönemi anlatılmaktadır. Versay anlaşması nedeniyle, Çin gençliğinin vatansever hareketlerinin merkez noktalarından birisi olmuştur. Elbette Pekin’de bulunan diğer üniversitelerde, Pekin Üniversitesi, Pekin Shifan Üniversitesi gibi diğer bilinen üniversitelerde de kitlesel eylemler olmuştur.

1931’deki ’18 Eylül Olayı’ndan sonra, Tsinghua Üniversitesi öğretim üyeleri ve öğrencileri bağış toplama, cepheye moral gönderme, gaz maskesi ve sis bombası geliştirme gibi çeşitli yollarla Japonya’ya karşı yürütülen direniş ve kurtuluş mücadelesine destek verdiler. Bazı öğrenciler kalemi bırakıp orduya katılarak doğrudan cepheye gittiler. Olaydan sonraki üçüncü gün, Tsinghua’da Öğretim Üyeleri Derneği bünyesinde Japonya’ya Karşı Direniş Komitesi kuruldu ve üniversitedeki öğretim üyeleri ile öğrenciler çok sayıda direniş faaliyeti başlattılar. 1935 yılı sonunda patlak veren ‘9 Aralık Hareketi’nde, Tsinghua Üniversitesi’ndeki yeraltı parti örgütü ve yurtsever öğretim üyeleri ile öğrenciler öncü rol oynadılar.

Tsinghua Üniversitesi Pekin’in Haidian bölgesinde yer almaktadır ve çok geniş bir yerleşke alanı bulunmaktadır. Yerleşkesinde, 4 büyük kütüphane; Ana Kütüphane, Kuzey Kütüphane, Batı Kütüphane ve Eski Kütüphane bulunmaktadır. Bu kütüphanelerin yanında, alan kütüphaneleri de yer almaktadır. Bu kütüphaneler, bölümlere göre ayrılmıştır ve aralarında Güzel Sanatlar Kütüphanesi, Finans Kütüphanesi, Hukuk Kütüphanesi gibi ayrı küçük kütüphaneler bulunmaktadır. Bünyesinde 6 milyona yakın fiziki kaynak bulunduran Tsinghua Üniversitesi, 70000 metrekareden fazla alana ve 4000 çalışma koltuğuna sahiptir[4].

Tsinghua Üniversitesi’nin çevrim içi kaynakları ise oldukça zengindir. Dünyanın Nature, ScienceDirect gibi en iyi sitelerine ücretsiz erişim sağlanırken, birçok yazılım programının lisansı da ücretsiz bir şekilde indirilmektedir.

Akademik Başarı

Tsinghua Üniversitesi’nin açılış yılında üniversite rektörü şunları söyledi : “Akademik etikten ödün vermeyeceğiz ve uluslararası standartlarda akademik çalışmalar yapacağız. Şuan dünyanın en iyi 12. Üniversitesiyiz. İlerleyen 30 yıl içersinde dünyanın en iyi üniversitesi olma hedefimiz var. Böyle özel bir üniversiteyi kazanan öğrencilerin, eğitim hayatları boyunca araştırma alanlarına odaklanması başarı için kaçınılmazdır.” Tsinghua Üniversitesin’de doktora öğrencisi, doktora savunmasına gelebilmesi için Q1 veya Q2 seviyede dergilerde en az 2 yayın yapması gerekmektedir. Elbette bu standartlar, akademisyenin talebine göre değişebilmektedir.

Akademik başarı için üniversitelerde harika bir ekolojik ortam bulunmaktadır. Örnek vermek gerek ise, bugünlerde Huawei’nin lityum bataryaları üzerine bir proje geliştiriyoruz. Bununla ilgili politik kararlar büyük ölçüde 2020 yılında alınmış olup, şirket ve üniversiteler ciddi teşvikler almışlardır. Bu kapsamda ortaya konulan proje, şirket tarafından üniversitenin araç fakültesine sunulur. Proje kapsamında, fakültenin hocasına 3 aylık bir ödenek sağlanır. Bu ödenek kapsamında, şirket 3 ay içerisinde hangi hedeflere ulaşılması gerektiğini ayrıntılı olarak açıklar. Hedefe ulaşılır ise, projeye devam edilir. Bu kapsamda, öğrenci ve akademisyene ödenek sağlanır. Projenin sonunda en az 2 bilimsel makale yayınlama hedefi ortaya atılır. Hedefler başarıya ulaşılmaz ise üniversiteye sunan destek kesilir. Eğer Huawei de projeyi devam ettiremez ise yerel hükümetten veya merkezi hükümetten destek alamaz.

Bu ekolojik ortam, dünyanın en iyi üniversitelerinde, birbirine besleyen ve büyüten bir ortam olarak biliniyor. Çin’in elektrikli araçlar üzerine tanınan en iyi akademisyenlerinden birisi olarak bilinen Prof. Ouyang tek başına üniversitelerin yeterli olmayacağını vurguluyor. Peki ne yapmalıyız diye soruyor. Ouyang’ın cevabı ise şu şekilde : “Yenilikçi ve girişimciliği zorlamaya başladık. Yıllar içinde öğrenci girişim şirketleri iki düzineden fazla girişimde bulundu. Öğrenci girişimciliğini kuluçkaya yatırmaya uzmanlaşmış birkaç yenilikçi merkezi kurup önde gelen mühendislik öğrencilerini işe aldık. Sektörde çalışmış fakat aynı zamanda girişimciliğe dönecek ve bizimle çalışmak isteyen gençleri bulduk. Eğer öğrenci girişimcilerimiz olmasaydı sektörün ön cephesindeki durumdan bir haber olurduk^[5]. ”

Ouyang başarının sırrını bu girişimlere bağlıyor ve üniversitenin sektörün gerisinde kaldığını ortaya koyuyor. Çünkü basit bir şekilde ifade edecek olursak üniversite daha çok işin bilimsel boyutuna odaklanıyor ve makaleler yayınlıyor. Fakat sektör ise çok hızlı bir şekilde gelişiyor ve bu gelişime bağlı olarak yeni ihtiyaçlar ortaya çıkıyor ve bu ihtiyaçlara göre anında çözüm üretmek gerekiyor. Bu girişim şirketlerinde çalışan öğrenciler şirketlerle birlikte çalıştığından dolayı sektörün ihtiyaçlarına hızlı bir şekilde yanıt verebiliyor.^[5]

Çin’in Önceliği: Yüksek Kaliteli Eğitim

2024 yılı merkezi ve yerel bütçesinin uygulanması ile 2025 yılı bütçe taslağına ilişkin rapor, 13 Mart’ta Xinhua Ajansı tarafından tam metin olarak yayımlandı. Raporda, eğitim yatırımlarının daha da artırılacağı belirtiliyor. Bu kapsamda, 2025 yılı merkezi hükümet düzeyindeki eğitim harcaması 245 milyar dolar olarak belirlendi^[6]. Bu da %5’lik bir artış anlamına geliyor. Açıklanan raporda başlıca şu hedefler ortaya konuldu :

Bilim ve eğitimle ülkeyi kalkındırma stratejisi desteklenecek.
“Eğitim Güçlü Ülke” stratejisi ilerletilecek.
Zorunlu eğitim dengeli ve kaliteli gelişimi teşvik edilecek.
Bölgeler arasındaki eşitsizlikler giderilecek.
Üstün yetenekli bireylerin gelişimi desteklenecek.
Yerel üniversitelerin altyapı ve eğitim koşulları geliştirilecek.

Bunun ile beraber Çin’de bir üniversite merkezi hükümetten ne kadar destek alıyor? Çin’in en iyi üniversitesi olarak bilinen Tsinghua Üniversitesi yıllık yaklaşık 5.5 milyar dolar destek alıyor. Günümüzde Tsinghua, hem toplam hem de kişi başına düşen miktarda ülke genelinde birinci sırada yer alarak tartışmasız bir şekilde Çin’in birinci sınıf eğitim kurumu olmayı sürdürmektedir. Ardından Zhejiang Üniversitesi ve Shanghai Jiao Tong Üniversitesi gelmektedir. Sırasıyla 32,881 milyar yuan (4.3 milyar dolar) ve 28,158 milyar yuanlık (yaklaşık 4 milyar dolar) bütçe gelirleriyle ikinci ve üçüncü sırada yer almaktadırlar. Bu iki üniversite, son yıllarda kayda değer bilimsel araştırma sonuçları ve akademik itibar artışı elde etmişlerdir ve bu durum, bütçe fonlarına yaptıkları yatırımlarla yakından ilişkilidir. Pekin Üniversitesi, geçen yılın 22,247 milyar yuanlık bütçesinden 24,33 milyar yuana yükselerek dördüncü sıraya yerleşmiştir^[7].

Gelin konuyu biraz daha ayrıntılandıralım. Çin’de üniversiteler ücretsiz değil fakat yıllık ortalama 10000 yuana (Yaklaşık 55000 TL) Çinli bir öğrenci eğitim ve konaklama masraflarına karşılayabiliyor. Üniversite öğrencilerinin tamamına yetecek kadar yurt bulunuyor. Bununla beraber günlük yaklaşık 40 Yuana (200 TL) yemek için ödeme yapıyor. Eğer öğrencinin maddi durumu müsait değil ise, burs alabiliyor. Eğer öğrencinin maddi durumu müsait değil ise, bankaya 0 faiz ile borçlanıyor ve mezun olunca bu borcu ödüyor. Bu miktarlar Çin’de müthiş miktarlar olmasa da elbette her ailenin karşılayabileceği ücretler de değil. Bununla ilgili eşitsizlikler merkezi ve yerel politikalar ile giderilmeye çalışılıyor.

Fotoğraf 1 : 2023-2024 yılında Çin’deki 985 üniversitenin yıllık eğitim bütçesi. Tsinghua Üniversitesi 38.5 milyar yuan (Yaklaşık 5.5 milyar dolar)ile birinci sırada yer alıyor^[7]

Sonuç

Üniversitelerdeki ekolojik ortam, tıpkı doğada olduğu gibidir. Nanjing’te ziyaret ettiğim devasa bir parkta, sıfırdan başlayarak yüzlerce çeşit kuş ve ağaç olduğunu yerel yönetim yetkililerinden dinledik. Kuşların yoğun yaşadığı alana, hastalık bulaşma ihtimalini kaldırmak için insanların gidişi engellenmiş, kuşların en sevdiği gıdalar o bölüme konulmuştu. İşte Çin’in başarısı bu ekolojik ortamı üniversitelerde yaratarak geçti.

Çin’in hızlı ve kaliteli büyümesini ucuz iş gücüne bağlayanlar ise yanılıyor. Ucuz iş gücüne sahip olan ülkeler ile Çin’i aynı teraziye koymanız mümkün değildir. Çin, geçtiğimiz 76 yılda hem eğitimi, hem sanayiyi çok iyi bir şekilde örgütledi. Türkiye’de olduğu gibi üniversitelerin ekolojik ortamını doğrudan etkileyecek kararlar almadı. Elbette her ülkenin kendine has kültürleri ve yönetim biçimleri bulunmaktadır. Her ülke, bu birikimler üzerine inşa edilir ve yönetilir. Çin’in en önemli başarısı, kendi yönetim biçimi altında bilimi hayatın köşesine veya kenarına değil tam merkezine koymuş olmasıdır. Çin’i Çin yapan budur.

Kaynaklar

[1] https://www.timeshighereducation.com/world-university-rankings/latest/world-ranking

[2]https://aistudy.baidu.com/okam/pages/article/index?articleId=100621851&ucid=n1D4rHDvrjm&categoryLv1=教育培训&ch=54&srcid=10007&contentFrom=3

[3] https://baike.baidu.com/item/清华大学/111764

[4] https://baike.baidu.com/item/清华大学图书馆/2187917

[5] https://sinoturkishstudies.com/tr/ekonomi/elektrikli-araclarin-gelecegini-goren-cinli-profesor/

[6] https://baijiahao.baidu.com/s?id=1826534987580680133&wfr=spider&for=pc

[7] https://learning.sohu.com/a/773184335_121651744