17 Mart 2025 tarihinde, Doğu Çin Normal Üniversitesi (ECNU) Yaşam Bilimleri Fakültesi’nden Prof. Haifeng Ye ve Dr. Ningzi Guan liderliğindeki araştırma ekibi, Nature Cancer dergisinde yayımlanan “Engineered bacteria for near-infrared light-inducible expression of cancer therapeutics” başlıklı çalışmalarıyla kanser tedavisinde çığır açtı.
Araştırma, yakından kızılötesi (NIR) ışığa yanıt veren genetik olarak tasarlanmış onkolitik bakteriler geliştirerek, katı tümörlerin hassas ve güvenli tedavisi için yeni bir strateji sundu.
🧬 Arka Plan: Tümör Mikrosavunmasına Karşı Bakteriyel Savaşçılar
Katı tümörler, düşük oksijenli (hipoksik) ve bağışıklık baskılayıcı mikroçevreleri nedeniyle ilaçların ve bağışıklık hücrelerinin etkinliğini engeller. Ancak E. coli, Salmonella ve Listeria gibi bazı onkolitik bakteriler, bu zor bölgelere doğal olarak yönelme yeteneğine sahiptir.
Sentetik biyoloji teknikleriyle yeniden programlanan bu bakteriler, tümör içinde doğrudan antikanser ilaçlar üretebilen “canlı ilaç fabrikalarına” dönüştürüldü. Fakat burada temel bir sorun ortaya çıkar: Tedavi genlerinin insan vücudu içinde ne zaman ve nerede aktif olacağını güvenli şekilde kontrol etmek.
💡 Çığır Açan Yenilik: Kızılötesi Işıkla Gen İfadesi Kontrolü
ECNU ekibi bu soruna, bakterilerin yalnızca yakından kızılötesi ışıkla uyarıldığında ilaç üretmesine olanak tanıyan bir genetik devre sistemi tasarlayarak çözüm getirdi. Bu sayede, bakteriler yalnızca istenilen anda ve yerde aktive edilerek antikanser proteinler salgılıyor.
Bu yaklaşım sayesinde:
Dışarıdan müdahale ile uzaktan kontrol sağlandı
Tümör içinde lokal ilaç üretimi mümkün oldu
Yan etkiler en aza indirildi
Hedefe yönelik bağışıklık yanıtı etkinleştirildi
🏆 Bilimsel Yorumlar ve Tanınma
Bu çalışmaya eşlik eden Nature Cancer Research Briefing yazısında, editörler bu gelişmeyi şu şekilde övdü:
“Bu çalışma, kızılötesi ışıkla indüklenen bakteriyel gen ifadesi stratejisiyle öne çıkıyor.”
Ayrıca, MD Anderson Kanser Merkezi’nden Prof. Konstantin Sokolov şu değerlendirmeyi yaptı:
“Bu çalışma, katı tümörler için bakteri bazlı yeni nesil terapilerin kapsamlı bir sunumudur ve alanda büyük bir ilerlemeyi temsil eder.”
