Doğu Çin Normal Üniversitesi (ECNU) bünyesindeki Halice ve Kıyı Araştırmaları Devlet Ana Laboratuvarı’ndanProf. Dr. Dong Hongpo ve Prof. Dr. Hou Lijun liderliğinde yürütülen araştırma, ökaryotik yaşamın kökenine dair çığır açan bulgular sundu. 7 Mayıs 2025 tarihinde Nature dergisinde yayımlanan çalışma, ökaryot hücrelerin yaklaşık 2,72 milyar yıl önce ortaya çıktığını ve bu sürecin Büyük Oksidasyon Olayı’ndan çok daha önce gerçekleştiğini gösteriyor.
🧬 Hayat Ağacı Yeniden Yazılıyor: Ökaryotlar ve Asgard Arkeaları
Yeryüzündeki yaşamın evrimsel tarihi hâlâ tartışmalı. İki temel hipotez öne çıkıyor:
Üç Alan Sistemi (Bakteri, Arkea, Ökarya)
İki Alan Sistemi (Bakteri ve Arkea-Ökarya)
Daha önceki araştırmalar, ökaryotların Asgard arkeaları içindeki Heimdallarchaeia soyundan geldiğini öne sürüyordu. Ancak ECNU ekibi, yeni verilerle birlikte ökaryotları Heimdallarchaeia’nın kardeş grubu olarak konumlandırdı. Bu sonuç, modern hücrelerin atalarının düşük oksijenli ortamlarda geliştiğini ve oksijenli yaşamdan çok daha önce evrimleştiklerini gösteriyor.
🧪 6 Yıllık Mangrov Arazi Çalışması ve Genomik Keşif
Araştırma ekibi, Çin’in mangrov ormanları ve haliç tuzlu bataklıklarında altı yıl boyunca sediman örnekleri toplayarak doğal bir laboratuvar ortamı oluşturdu. Bu örneklerde uygulanan metagenomik dizileme ve hesaplamalı biyoloji yöntemleriyle, daha önce bilinmeyen yeni arkeal genomlar keşfedildi. Bu bulgular, Asgard arkealarının çeşitliliğini önemli ölçüde artırdı ve evrimsel kökenler hakkında yepyeni bir çerçeve sundu.
🔍 Yöntemler ve Bulgular
Araştırmacılar, maksimum olasılık (ML) ve Bayesyen çıkarım yöntemleriyle ayrıntılı evrimsel soy ağaçları inşa etti. Sonuçlar, ökaryotların Heimdallarchaeia’nın çeşitlenmesinden önce ayrıldığını gösterdi. Bu zaman çizelgesi, karmaşık yaşamın ortaya çıkışını yüz milyonlarca yıl geriye taşıyor.
🌿 Arazi Çalışmasının Zorlukları ve Bilimsel Adanmışlık
Makalenin tek birinci yazarı olan ve ECNU’da deniz biyolojisi alanında doktora yapan Zhang Jiawei, gece vakti sivrisinek dolu mangrov bataklıklarında örnek toplamanın zorluklarını şöyle anlattı:
“Sıklıkla yolumuzu kaybedip çamura bulandık. Ama bu sıradan gibi görünen sedimanların yaşamın sırrını taşıyor olma ihtimali, her şeye değdi.”
🌍 Neden Bu Çalışma Önemli?
Ökaryot hücrelerin nasıl oluştuğunu anlamak;
yaşamın evrimsel kalıplarını,
biyolojik çeşitliliği,
hastalıkların mekanizmalarını ve
dünya dışı yaşamın olasılıklarını anlamada kritik rol oynar.
ECNU araştırması, basit organizmalardan karmaşık hücrelere geçişin ipuçlarını ortaya koyuyor.
👨🔬 Birinci Yazar: Zhang Jiawei (Deniz Biyolojisi doktora öğrencisi, ECNU) 🧪 Sorumlu Yazarlar: Prof. Dong Hongpo (ECNU), Prof. Hou Lijun (ECNU) 🤝 Ortak Yazarlar: Prof. Liu Min (ECNU), Prof. Li Meng ve ekibi (Shenzhen Üniversitesi) 🏫 Ana Kurum: ECNU Halice ve Kıyı Araştırmaları Devlet Ana Laboratuvarı 💰 Destekleyici Kurumlar: Çin Ulusal Anahtar Ar-Ge Programı, Çin Ulusal Doğa Bilimleri Vakfı
Anahtar Kelimeleri:
ökaryot hücrelerin kökeni
2,72 milyar yıl önce yaşam
ECNU Nature çalışması
Heimdallarchaeia kardeş grup
Asgard arkeleri
evrimsel biyoloji buluşu
mangrov sediman genom analizi
erken yaşam formları
büyük oksidasyon olayı öncesi yaşam
metagenomik arke araştırması
ECNU’nun Nature’da yayımlanan çalışması, ökaryot hücrelerin kökeninin 2,72 milyar yıl öncesine dayandığını ortaya koydu. Evrim anlayışı değişiyor.
