Bölüm Bazında 2025 Dünya Üniversite Sıralamaları Açıklandı

Asya’nın birçok alandaki başarısına rağmen, önde gelen üniversiteleri sanat ve beşeri bilimler alanında küresel ölçekte rekabet etmekte zorlanıyor. Patrick Jack, dünya çapında saygın kabul edilmeleri için bu durumun değişmesi gerekip gerekmediğini sorguluyor.

Sanat ve beşeri bilimlerdeki “kriz” endişeleri bu yıl da devam edecek gibi görünüyor, ancak Times Higher Education (THE) tarafından yayınlanan Konu Bazında 2025 Dünya Üniversite Sıralamaları, bu alanların seçkin kurumlar için hâlâ büyük önem taşıdığını gösteriyor.

Neredeyse on yıldır Stanford Üniversitesi’nin gölgesinde kalan Massachusetts Teknoloji Enstitüsü (MIT), bu yıl sanat ve beşeri bilimlerde birinci sıraya yükseldi. Aynı zamanda işletme ve ekonomi ile sosyal bilimler alanlarında da zirveye çıktı.

Tarihsel olarak bilim, teknoloji, mühendislik ve matematik (STEM) alanlarındaki uzmanlığıyla tanınan MIT, artık sanat ve beşeri bilimler için de en iyi yer olarak kabul ediliyor. Üniversite, özellikle araştırma kalitesi ve uluslararası görünürlüğüyle metodolojide kullanılan beş temel kriterin tamamında yüksek puanlar aldı.

Bu başarısı, THE Dünya Üniversite Sıralamaları 2025 genel listesinde de etkisini gösterdi. Özel bir araştırma üniversitesi olan MIT, genel sıralamada ikinci sıraya yükselerek ABD’nin en yüksek dereceli üniversitesi oldu ve tarihinin en iyi performansını sergiledi.

2025 Dünya Üniversite Sıralamaları (Konu Bazında) İlk Sıralar

Sanat ve Beşeri Bilimler – MIT
İşletme ve Ekonomi – MIT
Bilgisayar Bilimleri – Oxford Üniversitesi
Eğitim Bilimleri – Stanford Üniversitesi
Mühendislik – Harvard Üniversitesi
Hukuk – Stanford Üniversitesi
Yaşam Bilimleri – Harvard Üniversitesi
Tıp ve Sağlık Bilimleri – Oxford Üniversitesi
Fizik Bilimleri – California Teknoloji Enstitüsü (Caltech)
Psikoloji – Stanford Üniversitesi
Sosyal Bilimler – MIT

Asya üniversiteleri herhangi bir alanda birinciliği alamamış olsa da, sıralamalarda güçlü bir şekilde temsil ediliyor. Çin ve Singapur, tüm 11 alanda ilk 50’de yer alırken, Hong Kong dokuz, Japonya ise sekiz alanda listede kendine yer buldu.

Asya’nın en iyi performans gösterdiği alan işletme ve ekonomi oldu. Pekin Üniversitesi ve Tsinghua Üniversitesi sırasıyla dördüncü ve altıncı sıraya yükseldi. Hong Kong Üniversitesi ile birlikte bu iki Çin üniversitesi, eğitim bilimleri alanında da ilk 10’a girmeyi başardı.

Öte yandan, Singapur Ulusal Üniversitesi, mühendislikte dokuzuncu sırada yer alırken, fizik bilimleri alanında ise 10. sıraya yükselerek Asya’dan bu başarıyı yakalayan ilk üniversite oldu.

Oxford Üniversitesi’nden yükseköğretim profesörü Simon Marginson, Asya’nın sıralamalardaki performansının günümüzün “çok merkezli yükseköğretim dünyasını” yansıttığını söylüyor:

“Bu ortamda, zamanla İngilizce konuşulan ülkelerin ve Batı Avrupa’nın görece konumu gerileyecek. Bunun nedeni, kalite kaybı değil; daha fazla ülkenin yükselmesiyle rekabetin artmasıdır.”

Doğu ve Güneydoğu Asya’daki yükseköğretim sistemleri son yirmi yılda büyük bir yükseliş yaşadı. Öğrenci sayılarının artışı, devlet fonlarının yükselmesi, daha odaklı yönetim politikaları ve seçici uluslararasılaşma stratejileri bu başarının ana etkenleri oldu.

Ancak sanat ve beşeri bilimler alanında durum farklı. MIT, bu alanda Cambridge ve Oxford üniversitelerinin yanı sıra ABD ve İngiltere’den birçok üniversitenin önünde yer aldı.

Asya’dan en yüksek sıradaki üniversite Singapur Ulusal Üniversitesi olup 25. sıraya yerleşti. Pekin ve Tsinghua Üniversiteleri ise sırasıyla 38. ve 39. sıraya geriledi.

Hiroşima Üniversitesi Yükseköğretim Araştırmaları Enstitüsü başkan yardımcısı Futao Huang’a göre:

“Asya, sosyal bilimlerde önemli adımlar atmış olsa da, sanat ve beşeri bilimler alanında tarihsel, yapısal ve politik nedenlerden ötürü geride kalmaya devam ediyor.”

Huang, Asya hükümetlerinin tarih boyunca pratik ve uygulamalı disiplinleri önceliklendirdiğini ve sanat ile beşeri bilimleri geri plana attığını belirtiyor. Bu eğilim, günümüzde de sınırlayıcı politikalar yoluyla devam ediyor.

Ancak, Caltech gibi STEM odaklı üniversitelerin dünya sıralamalarında zirveye çıkabildiğini belirten Huang, güçlü sanat ve beşeri bilimler programlarının bir üniversitenin dünya çapında saygın kabul edilmesi için kesin bir gereklilik olmadığını vurguluyor.

Yine de, Tsinghua ve Pekin gibi kapsamlı üniversitelerin daha geniş bir misyona sahip olduklarını ve sanat ile beşeri bilimlerin çok yönlü mezunlar yetiştirme ve küresel itibarlarını sürdürme açısından hayati bir rol oynadığını ekliyor.

Singapur Nanyang Teknoloji Üniversitesi Karşılaştırmalı ve Uluslararası Politika Bölümü Başkanı Joseph Chinyong Liow, dünya çapında saygın bir üniversite olabilmek için sanat ve beşeri bilimler alanlarının da güçlü olması gerektiğini savunuyor:

“Ancak, birçok kurum ‘disiplinler arası yaklaşıma’ sahip olduğunu iddia etse de, bu genellikle sanat ve beşeri bilimlerin yalnızca bir ‘tamamlayıcı unsur’ olduğu anlamına geliyor.”

Asya üniversitelerinin bazı alanlarda geri planda kalmasının sebeplerinden biri de İngilizce’nin akademik dünyadaki hakimiyeti olabilir. Özellikle beşeri bilimlerde dil en önemli araçlardan biri olduğundan, bu alan büyük ölçüde İngilizce yazılmış eserler üzerinden şekilleniyor.

Ancak bu durum değişiyor gibi görünüyor. 2021’de sanat ve beşeri bilimler sıralamalarında Avrupa ve Kuzey Amerika üniversiteleri %80’lik bir paya sahipken, 2025’te bu oran %70’e düştü.

Ayrıca, Asya üniversiteleri şu anda ilk 750 okul içinde %16’lık bir paya sahip, ki bu oran sadece dört yıl önce %9’du.

Bu iyileşmenin devam etmesi için, Huang’a göre Asya ülkelerinin atması gereken birkaç kritik adım var:

“Sanat ve beşeri bilimlere yapılan yatırımları artırmak, akademik özgürlüğü garanti altına alarak elverişli bir akademik ortam oluşturmak ve ulusal yükseköğretim politikaları geliştirirken bu disiplinleri STEM alanlarıyla eşit düzeyde ele almak.”

Kaynak: Times Higher Education