Türkiye`deki trafik kazalarında her yıl binlerce insanın hayatının kaybetmesi artık sıradan bir haber haline geldi. Yetersiz denetim, etkisiz cezalar ve zayıf trafik bilinci, bu tabloyu daha da ağırlaştırıyor. Üstelik mesele sadece kural ihlali değil; trafikte hatalı sollama yapan, diğer araçları tehlikeye atan ve araçtan inip diğer sürücülere fiziksel saldırıda bulunan trafik magandaları da büyük bir tehdit oluşturuyor. Oysa Çin, özellikle son 10 yılda trafik güvenliğini ciddi şekilde artırdı. Türkiye’nin trafik terörünü sona erdirmek için Çin modelinden öğreneceği şeylerin faydalı olacağı kanaatindeyiz.

Çin’de Ehliyet Almak

Çin’de sürücü belgesi almak oldukça meşakkatli bir süreçtir. Adaylar dört aşamadan geçmek zorundadır: teorik sınav, saha sürüş sınavı, yol sürüş sınavı ve trafik hukuku sınavı. Başarısız olanlar yeniden eğitim almak ve sınava girmek zorundadır. Bu yüzden Çin’de sürücüler ehliyet sahibi olmanın değerini iyi bilir.      

Türkiye’de ise ehliyet almak nispeten kolaydır. Teorik sınavlar basit, uygulamalı sınavlar ise bazı illerde neredeyse formaliteye dönüşmüş durumdadır. Bu da trafikteki sürücü kalitesini olumsuz etkiler.

Çin’de Trafik Kuralları: 12 Puanlık Sistem

Çin’de sürücüler için uygulanan 12 puanlık ceza sistemi, disiplinin temel taşıdır. Kırmızı ışıkta geçmek 6 puan, emniyet kemeri takmamak 2 puan, hız sınırını %20’den fazla aşmak 6 puan ve alkollü araç kullanmak doğrudan 12 puan kaybı ve ehliyetin askıya alınmasıyla cezalandırılır. Trafik magandalığı ise kamu düzenini bozma suçu kapsamında gözaltı ve ehliyet iptali ile sonuçlanabilir. Bir yıl içinde 12 puan kaybeden sürücülerin ehliyeti askıya alınır. Ehliyeti geri almak için teorik eğitim ve sınav zorunludur.   

Türkiye’de ise ceza puanı uygulaması bulunmakla birlikte uygulama zayıftır. Kırmızı ışıkta geçmenin cezası sadece para cezası ile sınırlıdır. Ceza puanları yazılsa da etkin bir takip mekanizması bulunmamaktadır. Araçtan inip diğer araçlara saldırmak, yol vermemek gibi trafik magandalığı durumunda ise Türkiye’de adli işlem yapılmakta, ancak ehliyete doğrudan el konulması yaygın bir uygulama değildir. Diğer ihlaller açısından Türkiye’de sürücüler bir yıl içinde 100 ceza puanına ulaşırsa geçici olarak ehliyetlerine el konulur. Ancak ilk iki ihlalde sınav veya eğitim zorunluluğu bulunmaz. Üçüncü kez 100 puanı aşan sürücüler ehliyetlerini tamamen kaybeder ve yeniden sürücü kursuna yazılarak eğitim ve sınavdan geçmek zorundadır. Bu sistem, ilk ihlallerde sürücüler üzerinde yeterli caydırıcılık yaratamamaktadır.

Caydırıcılıkta Fark Yaratan Uygulamalar

Çin’de trafik ihlallerine yönelik cezalar nettir. Hatalı park, ters yöne girmek, cep telefonu ile araç kullanmak gibi ihlallerde puan düşürülür ve para cezası uygulanır. Trafik kamerası sistemi yaygındır. İhlaller anında tespit edilir ve sürücüye bildirilir. Ayrıca sürekli ihlal yapanların sosyal kredi puanı düşürülerek banka kredisi, hızlı tren veya uçak bileti alma gibi hakları da kısıtlanabilir.

Türkiye’de ise cezaların uygulanması tutarsızdır. Aynı kural ihlali farklı yerlerde farklı şekillerde cezalandırılabilmekte, bu da kurallara olan güveni azaltmaktadır. Ayrıca Türkiye’de trafik ihlalleri sosyal bir sorun olarak görülmemekte, sadece bireysel bir hata olarak değerlendirilmektedir.

Alkollü Araç Kullanmaya Bağlanan Yaptırımlar

Çin’de alkollü araç kullanımı ciddi sonuçlar doğurur. Hafif alkollü sürüş yapan bireysel sürücüler 6 ay süreyle ehliyetlerine el konularak para cezası alırlar. Ancak ticari araç sürücüleri, hafif alkollü sürüş yaptıklarında dahi ticari araç kullanma haklarını ömür boyu kaybederler. Sadece bireysel araç kullanabilirler.

Eğer alkol seviyesi yüksekse, bireysel sürücüler ehliyetlerini tamamen kaybeder ve 5 yıl boyunca yeniden başvuru yapamazlar. Ticari sürücüler ise ömür boyu ticari araç kullanmaktan men edilir.

Ağır trafik kazalarında, özellikle can kaybı söz konusu olduğunda, ticari sürücülerin ehliyeti doğrudan iptal edilir ve ömür boyu ticari taşıma yapma hakkı sona erer. Ayrıca adli cezalar da gündeme gelir.

Türkiye’de ise uygulamalar daha yumuşaktır. Hafif alkollü sürüş yapan bireysel sürücülere 6 ay süreyle ehliyetine el konulmakta ve para cezası uygulanmaktadır. Ticari sürücüler için ömür boyu ticari araç kullanma yasağı çok nadir görülür. Genellikle belirli bir süre (örneğin 5 yıl) ticari belge alınması yasaklanır ve şartlar sağlandığında belge yenilenebilir. Ağır kazaya karışan sürücüler de genellikle mahkeme kararı ile ehliyet iptali veya geçici men gibi yaptırımlarla karşılaşır, ömür boyu yasaklama uygulanmaz. Bu durum özellikle yolcu ve yük taşımacılığı gibi alanlarda kamu güvenliği açısından riskler oluşturmaktadır.

Çin’in trafik sistemi, ağır hata yapan sürücülere ikinci bir şans tanımamak üzerine kuruludur. Özellikle ticari sürücüler için getirilen ağır yaptırımlar, toplu taşıma güvenliğini sağlamakta etkili olmuştur. Türkiye’de ise sürücülere daha fazla tolerans tanınmakta ve bu da trafik güvenliğini olumsuz etkileyebilmektedir.

Türkiye İçin Dersler

Türkiye’nin trafik terörünü ve magandalığını sona erdirebilmesi için:

• 12 puanlık sistem gibi net ve katı bir uygulama hayata geçirilmeli,
• Ehliyet alma süreçleri ciddi şekilde zorlaştırılmalı ve standardize edilmeli,
• Denetim ve ceza sistemi ülke genelinde eşit ve etkin olmalı,
• İhlallerin sosyal sonuçları oluşturularak bireyler üzerinde daha geniş bir baskı kurulmalıdır.
• Ticari araç sürücülerine uygulanan yaptırımların daha sıkı ve kontrole tabi olarak yeniden ele alınması
• Türkiye’de kamera sistemiyle takip ve ceza uygulama sisteminin daha etkin uygulanması sorunu çözmek açısından faydalı bir başlangıç noktası olabilecektir.

Çin, kuralları sıkı uygulayarak milyonlarca sürücüyü disipline etmeyi başarmıştır. Bugün batının tüm kara propagandasına rağmen hiç kimsenin inkâr edemeyeceği en önemli gerçek, Çin’in dünyanın en güvenli ülkesi olmasıdır. Bu söylemin altı, kamu çalışanlarının uygulaması ve etkin hukuki düzenlemelerin hayata geçirilmesi ile mümkün kılınmıştır. Türkiye de aynı kararlılığı gösterirse, trafik terörü tarih olabilir.

ABD Avrupa bayram Bilim BLCU BRICS burs China CSC Culture Ekonomi eğitim Filistin Kore Kültür Pekin Rusya Scholarship science Sinciang Sinciang Uygur Ozerk Bolgesi Sino Sino Turkish Sino Turkish Sino Turkish Sino Turkish Sino Turkish Sino Turkish Studies Sino Turkish Studies Sino Turkish Studies Sino Turkish Studies Tayvan Trump Turkiye Türkiye University USA Uyghur Wang Yi Xi Jinping Xinjiang ZJUT Çin çin Şanghay